Schoenenfabriek J.A. Ligtenberg (JAL)
Een mooi kijkje in de geschiedenis van een schoenfabriek. Veel van de panden in deze hoek hebben iets met een schoenfabriek van weleer te maken. In 1881 begon het allemaal op huisnummer 41. Hier was een koffiehuis en schoenmakerij gevestigd. De schoenen werden met de hand gemaakt. Er was nog geen elektriciteit en alle schoenen werden thuis gemaakt of zoals hier in een koffiehuis.
De zaken gaan goed. Op nr. 39 wordt een fabriek gebouwd. De indrukwekkende directeurswoning (nr. 37) wordt pal voor de fabriek gebouwd.
De fabriek wordt beroemd met het schoenmerk Cowboy. Om reclame voor dit merk te maken huurde men een cowboy in die met paard en al reclame maakte in steden zoals Breda en Amsterdam.
Aan de overkant van de straat werden huizen gebouwd voor de werknemers van de fabriek. Zie huisnummers 42, 44,46 en 48.
In 1981 sloot de fabriek haar deuren, de panden laten de geschiedenis nog zien.
Foto: Booms, C.S. (Chris). Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Documentnummer 513.234
Het begin
De onderneming begon in 1881 als handwerkbedrijf. Ze was opgericht door Johannes Antonie Ligtenberg. De productie omvatte eerst vooral zeelaarzen en vetleren werkschoenen die onder meer in Rotterdam afzet vonden. In 1903 kocht men een petroleummotor die de aanwezige motoren/machines aandreef. En daarmee was de omschakeling van handmatig schoenmaken naar machinaal schoenmaken voltooid. Dit zette ook een steeds verdere vergroting van het bedrijf in. Waar Johannes Antonie begon met 6 schoenmakers op 60 vierkante meter moest de komende jaren stelselmatig uitgebreid worden. In 1915 bedroeg de weekproductie ruim 2000 paren. In 1924 werd besloten tot de bouw van een moderne fabriek.
Na de dood van de oprichter, in 1918, zetten de vijf gebroeders de zaken voort. In 1931 werd een bestaande schoenfabriek van Adrianus Pieter Riemslag en zijn broer Pieter Riemslag (Piet) (als enige vennoten in de VOF C. en A. Riemslag) bij notariële akte van september 1931 overgenomen. Met de koop van deze schoenfabriek werd ook het merk Cowboy overgenomen.
Stikkerij.
Personeel bij het 50-jarig jubileum.
Cowboy
JAL maakte op ludieke wijze reclame voor de Cowboyschoenen. In Dongen, maar ook in andere plaatsen (Breda, Amsterdam) reed een heuse cowboy op een paard rond.
Later bouwde men naast de nieuwe hal nog een grote hal waar de Cowboy schoenen geproduceerd werden. Vrij snel na de bouw brandde deze hal 1967 volledig uit. Net op het moment dat de wintercollectie van 10.000 schoenen klaar stond. 100 werknemers zaten op slag zonder werk.
De schoenen hadden als hoofdmerk JAL. Daarnaast nog een onderverdeling: Cowboy schoenen voor heren en jongens. Rosilda was een merk voor meisjesschoenen. JAL Steunschoen Correct was bedoeld voor dames. Onder op de zool werd een merk geplaatst.
Toen JAL 50 jaar bestond in juli 1931, viel dat midden in de crisisjaren. Via onderstaande knop lees je de herdenkingstekst die toen is geschreven. (Het is nog in oude spelling)
Einde van het bedrijf
Na de Tweede Wereldoorlog trad een derde generatie toe tot de leiding. In 1956, bij het 75-jarig bestaan werkten er 300 personen. In de jaren zestig van de twintigste eeuw kwamen veel stiksters uit België hier in de Dongense schoenfabrieken werken. Ze werden met busjes naar Dongen gereden.
In 1981 kon nog net het eeuwfeesrt gevierd worden voordat de fabriek definitief haar deuren sloot.
Meer informatie:
Bron: RBT de Langstraat
I am text block.
Bron: RBT de Langstraat
I am text block.